Aromaterapia

Zapachy niosą wytchnienie, zdrowie i harmonię wewnętrzną

Zapachy pozwalają pozbyć się gniewu, zapomnieć o troskach,

Uwolnić się od lęku i bólu.

Gisella Bulla

1. Pojęcie aromaterapii

Aromaterapia to metoda terapii z zastosowaniem naturalnych olejków eterycznych, wprowadzanych do organizmu poprzez drogi oddechowe, skórę i/lub błony śluzowe.

Zasadniczym warunkiem jest – stosowanie właśnie NATURALNYCH olejków eterycznych.

Bardzo ważne ! :

Do celów aromaterapii mogą być stosowane tylko naturalne 100% olejki eteryczne.

Od ponad 6000 lat ludzkość zna zachwycające oddziaływanie naturalnych olejków eterycznych, ich właściwości lecznicze i oczyszczające, niepowtarzalne aromaty. W czasach współczesnych sztuka aromaterapii rozpowszechniła się na cały świat. Staramy się przywrócić utraconą równowagę, zwracając się ku starej mądrości ludowej, odkrywając dla siebie ponownie dobroczynną moc olejków eterycznych.

Stresy, zanieczyszczenie środowiska, nieprawidłowa dieta, niespokojny, a jednocześnie mało ruchliwy tryb życia mają wpływ na ciało i duszę. Sztuka aromaterapii wykorzystuje moc czystych olejków eterycznych, działając na powonienie i dotyk, przywracając harmonię duszy i ciała.

Historia wykorzystywania olejków eterycznych w takich krajach jak Chiny, Indie, Persja czy Egipt sięga dalekiej starożytności.

Starożytny Egipt był wielką cywilizacją, wykorzystującą i rozwijającą aromaterapię. Aromaty znalazły szerokie zastosowanie w życiu codziennym starożytnych Egipcjan. Wykorzystywano je do dezynfekcji powietrza w pomieszczeniach, pielęgnacji ciała, kąpieli aromatycznych, aromatyzacji bielizny, dodawano do pokarmów i wina. Hipokrates zalecał swoim pacjentom w leczeniu rozmaitych schorzeń codzienne kąpiele aromatyczne i masaże olejkami.

Tajemnice pozyskania i wykorzystania olejków eterycznych znali tylko wybrańcy, ponieważ lecznicze właściwości aromatów uważane były za nadprzyrodzone, dostępne jedynie wtajemniczonym.

W krajach Wschodu istniała własna tradycja stosowania aromatów. Hindusi sądzili, że aromaty otwierają duszę i wpływają na rozum. Na przykład podczas budowy świątyń stosowano tajne receptury olejków eterycznych, co nie tylko dezynfekowało powietrze w świątyni, ale i stwarzało atmosferę chłodu, napawało spokojem, sprzyjało medytacjom.

Na przestrzeni wieków olejki eteryczne były symbolem bogactwa i stanowiły jeden z najcenniejszych darów.

Niestety, wiele tajemnic aromaterapii jako sztuki przeminęło bezpowrotnie wraz z upadkiem wielkich imperiów. Dlatego jest teraz wiele do odkrycia.

Na początku XX wieku chemik francuski Rene – Maurice Gattefosse, eksperymentując w swym laboratorium, przypadkiem oparzył sobie dłoń i zanurzył ją w stojącym obok naczyniu z olejkiem lawendowym. Ku jego zdumieniu oparzenie zagoiło się znacznie szybciej, niż zwykle, nie pozostawiając żadnych blizn. Zainteresowało to chemika, który rozpoczął gruntowne badania właściwości olejku lawendowego. Rezultaty badań opublikował w książce „Aromaterapia”. Jemu właśnie zawdzięczamy termin „aromaterapia”.

Podczas I wojny światowej olejki eteryczne tymianku i lawendy wykorzystywano do leczenia ran postrzałowych i sterylizacji narzędzi chirurgicznych. Będąc naturalnymi antybiotykami, olejki eteryczne nie tylko zabijają bakterie i wirusy, ale też stymulują układ odpornościowy. Bardzo często stosujemy antybiotyki w przypadkach, kiedy nie jest to konieczne. A przecież, o ile lepiej wykorzystać lecznicze działanie olejków eterycznych.

Niezależnie od ważnej roli aromaterapii wśród wielkich cywilizacji starożytności, obecna aromaterapia nie jest jedynie powrotem do tradycyjnej medycyny przeszłości. Jest jakby kolejnym stopniem pewnego ciągu i polega na korzystaniu ze znanych i sprawdzonych od wieków informacji o aromatach, a także wdrażanie nowych, powstałych na wysokim poziomie naukowym w oparciu o dogłębną znajomość biologii człowieka

Aromaterapia – to wspaniała, rozsądna i naukowa metoda zapobiegania i leczenia wielu schorzeń.

Oczywiście, aromaterapia nie może zastąpić klasycznej medycyny z jej bogactwem środków farmakologicznych. Jednakże, nie odrzucając stosowania lekarstw, możemy mówić o całym szeregu zalet powodujących przewagę roślinnych substancji biologicznie czynnych nad lekami chemicznymi w profilaktyce i leczeniu wielu procesów chorobowych.

Stosowanie olejków eterycznych pozwoli zwalczyć dolegliwości, poprawić zdrowie i pod wieloma względami polepszyć nasze życie.

2. Ogólna charakterystyka olejków eterycznych

Przez długie wieki ludzie dążyli do poznania tajemnicy aromatu, pozyskania go z pachnących roślin i wykorzystania do własnych celów.

Z aromatów korzystamy od dziecka, robiąc to w sposób prosty i naturalny, bez specjalnej nauki ani terminologii. Ząbek czosnku, herbata miętowa czy lipowa, starta skórka cytrynowa, płukanki z szałwią, bukiet świeżych róż. Aromaty są nieodłączną częścią naszego życia.

Ale cięte róże szybko więdną i tracą swe właściwości, płatki jaśminu schną, a pod śniegiem nie znajdzie się listków świeżej mięty. Dlatego ludzie nauczyli się zbierać zapach roślin i na długo zachowywać ich cudowne właściwości. Olejki - to forma koncentratu zapachu. Wygodne w użyciu, dające Europejczykom możliwość wypróbowania np. drzewa herbacianego czy eukaliptusa. Aromaty zmaterializowane w cieczach to są - olejki eteryczne.

Z naukowego punktu widzenia olejki eteryczne – to wieloskładnikowe związki organiczne terpenów, spirytusów i aldehydów, ketonów i innych węglowodorów, zawartych w roślinach eterooleistych.

Obecnie znane jest około 200 różnych olejków eterycznych, który przy umiejętnym stosowaniu wykazują wyraźne lecznicze działanie, bez skutków ubocznych.

Skład chemiczny olejków eterycznych jest bardzo złożony. Ilość organicznych i nieorganicznych substancji wchodzących w skład olejku eterycznego waha się od 120 do 500.

Dlatego też dokładne skopiowanie ich na drodze syntetycznej jest praktycznie niemożliwe.

Z tego powodu olejki syntetyczne nie posiadają leczniczych właściwości naturalnych olejków eterycznych.

Olejki eteryczne:

• to przezroczyste, bezbarwne lub z lekka zabarwione ciecze o charakterystycznym zapachu i smaku,
• nie są tłuste, parując w temperaturze pokojowej nie zostawiają, w przeciwieństwie do olejków roślinnych, tłustych plam na papierze: można zauważyć tylko lekkie zabarwienie, jeśli olejek eteryczny ma kolor,
• są lżejsze od wody i praktycznie nierozpuszczalne w niej. Połączenie ich z wodą wymaga emulgatora (mleka, śmietany, miodu, morskiej soli),
• utleniają się pod wpływem światła i tlenu, muszą być więc przechowywane w szczególnych warunkach,
• wykazują szerokie spektrum biologicznej aktywności.

3. Funkcjonalne właściwości olejków eterycznych

Każdy olejek eteryczny ma wiele funkcji, ponieważ są one wieloskładnikowe. Istnieje jednak ogólna tendencja ich działania:

• wszystkie olejki eteryczne mają działanie bakteriobójcze, przeciwzapalne i antyseptyczne,
• wszystkie olejki eteryczne mają korzystne działanie na układ nerwowy,
• wszystkie olejki eteryczne korzystnie oddziałują na emocje i zdrowie psychiczne,
• wszystkie olejki eteryczne dają pozytywne rezultaty kosmetyczne i dermatologiczne, aktywnie przywracając i chroniąc piękno i zdrowie skóry i włosów,
• wszystkie olejki eteryczne przywracają organizmowi mechanizm samoregulacji,
• wszystkie olejki eteryczne mają właściwości bioenergetyczne,
• 70% olejków eterycznych szybko likwiduje uszkodzenia skóry po oparzeniach i urazach,
• 65% olejków eterycznych ma właściwości przeciwbólowe,
• 60% olejków eterycznych stymuluje erotycznie,
• 65% olejków eterycznych ma korzystne działanie na funkcje i stan dróg oddechowych,
• 50% olejków eterycznych normalizuje funkcje i stan organów krążenia,
• 40% olejków eterycznych działa leczniczo na układ trawienny,
• 40% olejków eterycznych przywraca funkcjonalne i tkankowe zdrowie organów systemu wydzielania,
• 30% olejków eterycznych oczyszcza organizm ze złogów, neutralizuje toksyny,
• 30% olejków eterycznych optymalizuje pracę gruczołów wydzielania wewnętrznego, normalizując gospodarkę hormonalną organizmu,
• 25% olejków eterycznych poprawia pracę układu kostnego,
• 20% olejków eterycznych ma działanie przeciwpasożytnicze.

Stosowanie olejków przy zachowaniu odpowiednich dawek nie ma negatywnych skutków ubocznych na organizm. Olejki nie uzależniają i nie tracą swej skuteczności, nie powodują również zaburzeń procesów fizjologicznych organizmu.

4. Fałszowanie olejków eterycznych

W związku z ogromną pracochłonnością i kosztami produkcji olejków eterycznych, niektórzy producenci zamiast naturalnych olejków wytwarzają ich aromatyczne namiastki, czyli uzyskiwane chemicznie syntetyczne olejki aromatyczne o zapachu analogicznym do naturalnych olejków czy roślin.

Takie olejki zwane są także naturalizowanymi (w odróżnieniu od naturalnych). Termin ten oznacza, iż olejek został wytworzony chemicznie i ma tylko naturalny odpowiednik.

Ponieważ niemożliwe jest skopiowanie naturalnych olejków eterycznych, to większość syntetyków nie tylko nie posiada właściwości leczniczych, lecz jest niebezpieczna w aromaterapii, a przede wszystkim – w zastosowaniu wewnętrznym.

Dlatego w trosce o zdrowie należy ostrożnie podchodzić do tego typu namiastek oraz pamiętać, iż olejki aromatyzowane lub naturalizowane mogą być używane tylko jako produkty zapachowe.

Olejki syntetyczne są z reguły dwukrotnie tańsze i nie mają „czystego” zapachu naturalnych olejków eterycznych.

5. Podstawowe zasady aromaterapii

1. Kompleksowe podejście do pacjenta - to podstawowa zasada aromaterapii. Dziś nikt już nie ma wątpliwości, że nie istnieje podział na choroby psychiczne i somatyczne. Nie ma choroby, która nie odbiłaby się na stanie naszego ducha. Leczyć trzeba chorego, a nie chorobę.

1. Zasada oddziaływania na siły własne organizmu.

Aromaterapia działa nie tylko na przyczyny i zmiany patologiczne w chorobach, lecz przede wszystkich ma za zadanie stymulowanie, zwiększanie sił obronnych organizmu. Już Hipokrates twierdził, iż ludzki organizm dysponuje ogromnym potencjałem w walce z chorobami.

1. Zasada indywidualności.

Zawsze należy mieć na uwadze fakt, iż biologicznie aktywne substancje aromatów działają na człowieka poprzez jego psychikę, powonienie, duszę. Dlatego tak ważne jest stosowanie w terapii wyłącznie zapachów przyjemnych dla pacjenta. Nawet najsilniej działający aromat nie da właściwego efektu, jeżeli nie będzie odpowiadał choremu.

1. Zasada wielostronnego działania.

Aromat roślin jest kompleksem różnych substancji aktywnych biologicznie, dlatego te same aromaty mogą być używane do leczenia kilku chorób, a w leczeniu konkretnego schorzenia można używać kilku różnych olejków eterycznych. Na przykład, olejek lawendowy jest jednym z najlepszych antyseptyków, ale ma też właściwości uspokajające, poprawia nastrój, usuwa zmęczenie, depresję, ból głowy.

1. Zasada dozowania.

Należy znać umiar: choćby aromat niezmiernie spodobał się pacjentowi trzeba pamiętać o głównej zasadzie Hipokratesa: „Po pierwsze: nie szkodzić!”. Istotną rolę w aromaterapii odgrywa dawka aromatu. Nie ma tu szablonów, lecz tylko schemat. Zadaniem terapeuty jest indywidualny dobór kombinacji aromatów dla konkretnego pacjenta. Praktyka pokazuje, iż mniejsze dawki mogą dać znacznie lepszy efekt, szczególnie jeśli problem ma charakter emocjonalny bądź psychiczny. Zawsze należy pamięć o prawidłowości: małe dawki olejków eterycznych działają stymulująco, duże mogą hamować ważne życiowe procesy w organizmie. W aromaterapii „więcej – nie zawsze znaczy lepiej”.

1. Zasada określenia długości terapii aromatycznej.

Długość każdego zabiegu i całej terapii jest różna, określana w każdym konkretnym przypadku indywidualnie, zależnie od zastosowanego preparatu i stanu zdrowia pacjenta. Inhalacje można stosować codziennie 1 – 2 razy przez 7 – 10 dni, kąpiele 2 – 3 razy w tygodniu do ustąpienia objawów chorobowych, a następnie profilaktycznie 1 – 2 razy w tygodniu. Masaż 1 raz na 2 – 3 dni, terapia 10 – 12 zabiegów.

7. Zasada łączenia aromaterapii z innymi metodami leczenia

Aromaterapia może być wykorzystywana samodzielnie, jak i w połączeniu z innymi metodami leczenia. Zarówno alternatywnymi (psychoterapia, refleksoterapia, fizjoterapia, masaż), jak i tradycyjnymi. Aromaterapia i leczenie tradycyjne wspierają się nawzajem, zwiększając swą siłę działania. Na przykład, przy jednoczesnym zastosowaniu olejków eterycznych (cytryny, lawendy, drzewa herbacianego i innych) oraz antybiotyków, efekt bakteriobójczy terapii wzmacnia się 4 – 10 krotnie.

Aromaterapia przynosi korzyść tylko wtedy,

kiedy leczenie łączy się z przyjemnością.

6. Zasady aromaterapii

Przed zastosowaniem olejków eterycznych należy zapoznać się z niektórymi zasadami. W przypadku nowego olejku eterycznego należy zachować środki ostrożności:

1. Nie nakładać stężonego olejku na skórę i błony śluzowe (oprócz olejku z drzewa herbacianego i lawendy!).
2. Nie stosować olejku w dawkach wyższych, niż dopuszczalne! Stosowanie należy zaczynać od minimalnych dawek, mogą okazać się wystarczające, gdyż różna jest wrażliwość ludzi na aromaty.
3. Należy sprawdzić reakcję alergiczną na któryś z olejków!

W tym celu nałożyć 1 kroplę olejku na przegub łokcia i obserwować, czy nie występuje odczyn alergiczny – opuchlizna, obrzęk – poza zwykłym zaczerwienieniem i lekkim pieczeniem. Test alergiczny na zapach: 1 kroplę olejku nanieść na chusteczkę, wąchać ją wielokrotnie w ciągu dnia. Reakcje alergiczne to katar, łzawienie, kichanie.

1. Pierwsze dwie kąpiele aromatyczne nie powinny trwać dłużej niż 5 minut. Lampki aromatyczne – 2 pierwsze seanse – do 20 minut. Jeśli po kąpieli ma się dobre samopoczucie, to można stopniowo przedłużać czas kąpieli.
2.  
3. Przy ciąży i padaczce poleca się stosowanie olejków eterycznych w ograniczonej ilości i pod kontrolą lekarza! Stopień ich koncentracji powinien być dwukrotnie niższy.
4. Przy braku tolerancji na dany zapach (szczególnie w ciąży) – nie stosować olejków eterycznych!
5.  
6. W chorobach serca, astmie oskrzelowej i stanach astmatycznych olejki stosować należy po konsultacji z lekarzem!
7. Wewętrzne użycie olejków eterycznych zaleca się jedynie po konsultacji lekarskiej!
8. Kuracja aromatyczna nie powinna trwać dłużej niż 3 tygodnie!
9. Olejki przechowywać szczelnie zamknięte w ciemnym miejscu, niedostępnym dla dzieci!

7. Specyfika stosowania olejków eterycznych u dzieci:

1. Olejki można stosować u dzieci (masaż, kąpiele, inhalacje, itp.) przy surowym przestrzeganiu dozowania i zasad stosowania z uwzględnieniem przeciwwskazań. Przedtem niezbędne jest wykonanie u dziecka testów alergicznych na dany olejek!
2.  
3. Niemowlętom do 12 miesiąca zaleca się bezpieczne olejki eteryczne – lawendowy, z drzewa herbacianego. Do masażu lub kąpieli wystarczy 1 kropla, rozpuszczona w 1 łyżce stołowej olejku bazowego.
4.  
5. U dzieci od roku do 5 lat do w/w zabiegów wystarczą 2 – 3 krople nietoksycznego i nie wywołującego podrażnień skóry olejku lawendowego, pomarańczowego, z drzewa herbacianego na 1 łyżkę stołową olejku bazowego.
6.  
7. U dzieci od 6 do 12 lat można stosować te same olejki eteryczne, co u dorosłych, ale w dwukrotnie niższym stężeniu.
8.  
9. U dzieci powyżej 12 roku życia można stosować te same olejki co u dorosłych, w tych samych dawkach.

8. Metody stosowania olejków eterycznych

Kominki aromatyczne. Najprostszy sposób stosowania olejków eterycznych w domu. Pojemniczki nie mogą być zbyt małe, gdyż woda szybko wyparuje, a olejek zacznie się palić. Do lampki aromatycznej nalać ciepłej wody, dodać odrobinę olejku, zapalić świeczkę. Ilość kropli zależy od wielkości pomieszczenia: 2 krople olejku na 5 m² powierzchni. W miarę podgrzewania wody powietrze nasyca się aromatem. Woda nie może wrzeć, gdyż zmieni to właściwości olejku. Procedurę należy stosować w przewietrzonym pomieszczeniu, przy zamkniętych oknach i drzwiach. Nie zostawiać płonącej lampki bez dozoru.

Inhalacje. Aromat olejku można wdychać albo bezpośrednio z buteleczki, albo po jego nałożenie na tkaninę. Należy oddychać głęboko i spokojnie. Czas inhalacji: 3 – 10 minut. Oczy powinny być zamknięte. Molekuły olejków eterycznych, trafiając na refeleksogenne strefy błony śluzowej, wysyłają impulsy do mózgu, wpływając w ten sposób na funkcjonowanie układu nerwowego, regulując poziom wydzielania hormonów i zwiększając odporność organizmu na infekcje.

Kąpiele aromatyczne. Dobroczynne działanie ciepłej wody i lecznicza siła aromatycznych olejków czyni z kąpieli zabieg niezwykle korzystny dla organizmu. Olejki stykają się z całą powierzchnią skóry. Dzięki szybkiej zdolności przenikania poprzez skórę dostają się do limfy i krwiobiegu. Olejki działają na płuca, jelita, nerki, centralny i obwodowy układ nerwowy. Do wanny napełnionej wodą dodać niezbędną ilość olejku eterycznego, zmieszanego z emulgatorem. Emulgatory to substancje pozwalające olejkowi eterycznemu łączyć się z wodą, np.: mleko, miód, sól do kąpieli. Czas zabiegu 10 – 15 minut. Czas trwania zabiegu należy wydłużać stopniowo.

Okłady. Substancje, zawarte w olejkach eterycznych, przenikają przez odcinek skóry, znajdujący się bezpośrednio nad chorym organem i dostają się do limfy, działając przeciwbólowo, przeciwzapalnie, rozkurczowo. Do wody (300 – 400 ml o odpowiedniej temperaturze) dodać 5 – 7 kropli olejku eterycznego. Zanurzyć bawełnianą lub papierową chusteczkę, lekko wyżąć, położyć na okolice chorego organu, przykryć. Zostawić na 30 – 40 minut, dopóki kompres nie wystygnie.

Nacierania. Znakomicie pomagają w stanach zapalnych tkanki mięśniowej, nerwowej i łącznej, działając na system limfatyczny, drogi oddechowe i układ krążenia. Do 10 ml bazowego olejku dodać 10 kropli olejku eterycznego, posmarować chore miejsce i wcierać silnymi energicznymi ruchami. Doskonale nadaje się tu olejek 31 ziół, tymiankowy, rozmarynowy, lawendowy i jałowcowy.

Masaż. Jedna z najbardziej aktywnych metod oddziaływania na organizm. Gwarantuje szybkie przenikanie substancji aromatycznych do limfy i krwi, co daje efekt kompleksowego działania na cały organizm. Oprócz pozytywnego działania na drogi oddechowe, krążenie krwi, centralny i obwodowy układ nerwowym, wywiera leczniczy wpływ na wątrobę, jelita i układ wydzielania wewnętrznego. Zmieszać 15 – 20 kropli olejku eterycznego z 50 ml olejku bazowego i dokładnie wymieszać. Dzieciom wystarczy 5 – 7 kropli, niemowlętom – 1 kropla. Sposób masażu należy dostosować do stanu zdrowia.

Wzbogacanie kosmetyków.

Szampon. Szampony z dodatkiem olejków eterycznych wzmacniają włosy i polepszają stan skóry głowy, są skuteczne w walce z łupieżem. Do 100 ml neutralnego szamponu dodać 10 – 15 kropli olejku. Do włosów tłustych polecany jest rozmaryn, tymianek, drzewo herbaciane. Do włosów suchych – lawenda i pomarańcza. Na porost włosów – rozmaryn Tymianek. Przeciw łupieżowi – eukaliptus, drzewo herbaciane, tymianek.

Krem. Ostrożnie wymieszać 15 – 20 kropli olejku eterycznego z 50 ml neutralnego kremu.

9. Metody pozyskiwania olejków eterycznych

Istnieje kilka sposobów pozyskiwania olejków eterycznych.

1. Metoda destylacji z użyciem pary wodnej to najbardziej rozpowszechniony i najdawniejszy sposób pozyskiwania olejków eterycznych. Jest oparta o specyficzną właściwość pary wodnej polegającą na wyciąganiu drobnych lotnych kropelek olejku eterycznego z rośliny. Tym sposobem pozyskiwana jest większość czystych olejków eterycznych. Rozdrobnione części roślin poddaje się działaniu pary. Uwolnione olejki eteryczne łączą się z parą wodną i unoszą w górę. Po ochłodzeniu przez aparat destylujący, para z olejkiem z powrotem się skrapla, a ponieważ olejki eteryczne są lżejsze od wody i unoszą się na jej powierzchni, można je łatwo oddzielić. W rezultacie udaje s